Việc gia tăng giá trị sản xuất và sức cạnh tranh đang được doanh nghiệp tính toán một cách cẩn trọng trong bối cảnh kinh tế mang nhiều biến động như hiện nay. Với lượng cầu bất ổn, việc phát triển và mở rộng quy mô sản xuất để gia tăng giá trị sản xuất không phải là lựa chọn của hầu hết các doanh nghiệp, thậm chí điều đó là bất khả thi đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, do quy mô vốn và công nghệ còn giới hạn. Thay vào đó, việc gia tăng giá trị sản xuất thông qua cải tiến năng suất, loại bỏ lãng phí và tiết kiệm được nguồn lực mới là giải pháp hữu ích hơn đối với các doanh nghiệp lúc này. Chính vì thế, tăng năng suất sản xuất bằng những cải tiến không tốn chi phí, hoặc chi phí nhỏ, hiệu quả lớn là vô cùng thiết thực đối với doanh nghiệp. Những cải tiến nhỏ trong quá trình sản xuất, vận hành không đòi hỏi sự thay đổi quá lớn về hệ thống máy móc thiết bị hay công nghệ, thậm chí chỉ là những thay đổi nhỏ về cách sắp đặt, lưu trữ như thường thấy trong công tác 5S cũng có thể giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất. Vấn đề trọng yếu nằm trong tư duy nhận diện và loại bỏ được lãng phí trong sản xuất.
Cải tiến năng suất thông qua giảm tiêu hao nhân công
Một số cải tiến công cụ tuy đơn giản, không tốn chi phí nào, tuy nhiên trước đây không có cán bộ quản lý hoặc công công nhân trực tiếp thao tác nào nhận diện được lãng phí đang còn tồn tại. Tại Công ty TNHH In, Đầu tư thương mại Đức Trường, dây chuyền dán băng dính sử dụng 8 lao động thủ công, năng suất trung bình 850 sp/ ca/ công nhân, trong đó cần 4 công nhân cho thao tác miết băng dính. Sau khi được nhóm chuyên gia tư vấn từ Trường Đại học Kinh tế Quốc dân tới khảo sát, tư vấn và hướng dẫn doanh nghiệp trong nhận diện và loại bỏ lãng phí, dây chuyền dán băng dính đã được đã được điều chỉnh.
Dây chuyền thủ công, tiêu tốn lao động
Cải tiến nhỏ giúp tăng năng suất, giảm một nửa số lượng công nhân cho công đoạn
Cải tiến thiết kế bộ gá có nhiệm vụ miết băng dính tự động ở 2 đầu máy giúp giảm thiểu số lượng công nhân cần thiết cho việc miết băng dính. Số lượng công nhân yêu cầu hiện tại là 4 người, năng suất sản xuất tăng lên 1700 sp/ ca/ công nhân, tỷ lệ cải thiện về năng suất công đoạn theo tính toán là 100%.
Điều đáng nói, những sáng kiến cải tiến không tốn chi phí, hoặc chi phí nhỏ, hiệu quả lớn là vô cùng thiết thực đối với doanh nghiệp, đăc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khi quy mô vốn và quy mô sản xuất còn giới hạn, thì việc đầu tư những dây chuyền máy móc mới, hiện đại là một trở ngại lớn.
Cải tiến năng suất thông qua cải tiến công cụ lao động
Tương tự như lãng phí được tạo ra bởi bất hợp lý trong thiết kế máy của dây chuyền dán băng dính tại Công ty TNHH In, Đầu tư thương mại Đức Trường, công đoạn đóng gói sản phẩm máy bơm của Công ty TNHH Cơ khí Toàn Phát cũng tồn tại những lãng phí lớn mà do chưa được đào tạo thay đổi về nhận thức và tư duy sản xuất, cán bộ quản lý và công nhân tại đây không thể nhận diện ra lãng phí này dù qua thời gian dài thao tác. Công đoạn đóng gói sản phẩm máy bơm của công ty là một công đoạn khá phức tạp, do cần đáp ứng yêu cầu về điều kiện bảo quản khi vận chuyển, cũng như quy cách sản phẩm. Đặc tính của sản phẩm chủ yếu bằng kim loại và có trọng lượng lớn là một yếu tố khó khăn trong đóng gói sản phẩm.
Hai công nhân thao tác đóng gói, sử dụng hỗ trợ từ máy tời nhiều lần và lãng phí nhiều thời gian
Ở quy trình cũ, công đoạn đóng gói sản phẩm diễn ra trực tiếp trên băng chuyền. Sản phẩm có trọng lượng lớn cần hỗ trợ nâng bằng tời trong quá trình đóng gói, sử dụng một công nhân cho việc điều khiển máy tời. Trong khi đó, mỗi thao tác sử dụng tời để nâng sản phẩm lên lãng phí không ít thời gian. Chỉ một công nhân còn lại có nhiệm vụ đóng, bắn định thùng gỗ, (chỉ một người tạo ra giá trị gia tăng cho công đoạn), gây lãng phí nhân công, thời gian và năng suất lao động.
Cải tiến chế tạo bàn xoay phục vụ công đoạn đóng gói được coi là một sáng tạo mang tính đột phá và thiết thực. Thay vì phải có 2 công nhân thao tác, sử dụng tời để nâng và xoay sản phẩm trên băng chuyền, hoặc là phải di chuyển quanh bàn thao tác để đóng thùng và bắn đinh, thì giờ đây chiếc bàn xoay đóng một vai trò hữu ích trong việc cải tiện năng suất đóng gói của doanh nghiệp. Hiệu quả của nó giúp cắt giảm công nhân điều khiển tời, giảm số lần sử dụng tời hỗ trợ, hạn chế di chuyển quanh bàn thao tác, tăng tốc độ thao tác bắn đinh, giảm thời gian công đoạn đóng gói, tăng năng suất công đoạn, năng suất tổng thể theo tính toán tăng 20%.
Chế tạo bàn xoay phục vụ đóng gói, cải thiện năng suất tổng thể
Điểm chung của hầu hết các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ là các lãng phí trong sản xuất và khó khăn trong thao tác thường ngày không được lãnh đạo, công nhân và đội ngũ quản lý nhìn nhận thấy. Nguyên nhân là do nhận thức còn thụ động, quản lý theo thói quen, đặc biệt là ý thức tự làm chủ của mỗi cá nhân chưa được hình thành, dẫn đến khả năng nhận diện lãng phí và tự đưa ra sáng kiến cải tiến còn hạn chế. Vì thế, song song với việc đưa ra những sáng kiến cải tiến cho thấy hiệu quả rõ rệt cho doanh nghiệp, việc đào tạo tư duy về quản trị sản xuất và kỹ năng nhận diện các lãng phí cho cán bộ quản lý và công nhân là hết sức quan trọng và cần thiết, để có thể phát huy tính tự chủ của mỗi cá nhân. Song song với việc khảo sát, đánh giá lãng phí và hướng dẫn cải tiến, nhóm tư vấn còn chú trọng đến việc đào tạo tư duy và nhận thức từ lãnh đạo, cán bộ quản lý cho tới công nhân trực tiếp thao tác. Có như vậy, doanh nghiệp mới chủ động trong việc cải thiện năng suất thông qua loại bỏ lãng và hiệu quả duy trì các cải tiến được bền vững.
Đào tạo về tư duy quản trị sản xuất và kỹ năng nhận diện các lãng phí cho cán bộ quản lý và công nhân tại doanh nghiệp
(Chuyên gia: TS. Vũ Tuấn Anh – Giám đốc TT Nghiên cứu, Tư vấn Kinh tế và Kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân)
Các buổi đào tạo về tư duy sản xuất cho đội ngũ quản lý cấp trung
Quan trọng hơn, sáng tạo, đổi mới phương pháp đào tạo, gắn liền với thực tiễn sản xuất của doanh nghiệp, đồng thời tạo động lực, xóa bỏ tâm lý ngại thay đổi trong quan niệm cố hữu của nhiều bộ phận người lao động hiện nay, kích hoạt ý thức tự làm chủ của mỗi cá nhân, đó là thành công lớn nhất trong việc duy trì và phát triển hiệu quả của các sáng kiến cải tiến tại doanh nghiệp.
Tin và ảnh: Trung tâm Nghiên cứu, Tư vấn Kinh tế và Kinh doanh - ĐHKTQD